Haber Detayı

Sâmiha Ayverdi’de Oruç

Merhabalar Efendim,

Sizlerle, Ramazan münasebetiyle millî kültürümüzün hafızası, mutasavvıf, mütefekkir ve yazar Sâmiha Ayverdi Hanımefendinin Milli Kültür Mes’eleleri ve Maarif Dâvâmız adlı eserinden "oruç" ile ilgili bir bölüm paylaşıyoruz. 

Sâmiha Ayverdi’de Oruç...

Allah’ın insanlara, “Yap, yapma!” dediği hiçbir emri yoktur ki, beşerin maddesi ve mânâsı için faydalı olmasın. İşte oruç da bunlardan başlıcasıdır. Senede bir ay olsun, bünyeyi tehdit eden tokluğa karşı, açlık kılıcıyla muhârebeye girişmenin inkâr götürmez faydaları vardır. Uzviyette biriken ve kıl damarlarında yerleşen zararlı maddeleri def’ eylemek ve hiçbir ilâcın atamayacağı zehirleri söküp çıkarmak, ancak perhize verilmiş bir kudrettir.

İnsanoğlunun, egosu elinden hürriyetini kurtarması, kendi kendinin esâretinden sıyrılacak bir kemâl ve cemâl durağına ulaşması, böylece de hayvânî ve nefsânî kuvvetleriyle çarpışıp onları yenmesi ve bendelikten azatlığa erişebilmesi, bir cenk ve cihat manzarasının ta kendisidir. Onun için de bir irâde ve ruh terbiyecisi olan oruç, bir yandan mukavemeti ve tahammül kudretini arttırırken, açlık elemini duymak hususunda zenginle fakiri birleştirmek, öfke ve gazap ateşi üstüne sabır suyu dökmek gibi günlük hayatın basamaklarına kadar kolaylıkla iner.

Ama ibâdeti, Allah’la kul arasında bir sır, bir ilâhî nimet bilmeden, idraksiz bir otomatizm havası içinde yerine getirenler için, orucun bir külfet olacağı tabiîdir. Halbuki ibâdetten maksat, kendini bilme yolunun üstündeki dikenleri kaldırmak, bizi bize yabancı, hattâ düşman kılan kibirleri, gururları, gösterişleri, riyâları temizlemektir.

Tahkik ehli indinde oruç, üç ayrı derecede mütâlâa edilmiştir: Halkın orucu, kendini yemekten, içmekten ve diğer haramlardan korumak. Bir üst derecenin orucu; eli, ayağı, göz ve kulağı ile, bütün uzuvlarını maddî olduğu kadar mânevî yasaklardan da sakınıp Allah’tan gelen kahrı ve lutfu birlemek, her yerde Hakk’ı görerek, cümle mahlûkata muhabbet eylemektir. Daha bir üst derecenin orucu ise, Allah’tan gayrı her şeyden perhiz etmek, nefsin hevâ ve hevesinden geçip Hak muhabbeti lezzetini bulmaktır.

Ben beni terkeyledim gördüm ki ağyar kalmadı

Hep Hakk oldu cümle âlem şehr ü bazar kalmadı.

diyebilmek, işte bu ulu kişilerin kârı olmuştur.

Kaynak: Sâmiha Ayverdi, Milli Kültür Mes’eleleri ve Maarif Dâvâmız, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul, 2006, s. 331-334.